Mở bài phân tích nhân vật Mị
Giai đoạn kháng chiến, bên cạnh những tác phẩm ngợi ca nhân cách, chiến công của người lính; số phận lầm than của người dân cũng là mảng đề tài được rất nhiều tác giả quan tâm. Trong đó có Tô Hoài với tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”. Phân tích nhân vật Mị trong truyện ngắn, ta sẽ thấy được thực trạng xã hội thối nát cũ, đồng thời cảm thông, trân trọng vẻ đẹp con người luôn vượt lên trên mọi nghịch cảnh để sống, hướng tới cái thiện.
Thân bài phân tích nhân vật Mị
- Khái quát tác giả, tác phẩm
Tô Hoài là nhà văn nhạy cảm với cảnh sinh hoạt, phong tục tập quán của những vùng miền. Các tác phẩm của ông luôn có vốn ngôn ngữ phong phú và lối trần thuật tự nhiên. Truyện ngắn của Tô Hoài hấp dẫn, sâu sắc người đọc với cách kể chuyện tự nhiên, đời thường. Các tác phẩm của ông luôn mang màu sắc tươi sáng, thiên thiên đẹp đẽ, con người dù trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng nổi bật với những đức tính đáng trân trọng.
“Vợ chồng A Phủ” là một truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách văn chương của Tô Hoài. Tác phẩm đề cập tới những con người Tây Bắc dù trong hoàn cảnh khó khăn, khốn cùng thì vẫn luôn tiềm tàng sức sống mãnh liệt. Họ đã dũng cảm đứng lên đấu tranh chống lại bọn thống trị, giải phóng tự do cho chính bản thân mình. Nhân vật Mị trong tác phẩm là biểu tượng cho sức sống tiềm tàng của người phụ nữ, luôn sẵn sàng vùng lên khi bị chà đạp, áp bức.
- Luận điểm 1: Mị vốn là cô gái có những phẩm chất tốt đẹp
Trước hết, tác giả Tô Hoài đã khắc họa nhân vật Mị hiện lên với quá khứ tươi đẹp. Cô vốn là con người có những phẩm chất tốt đẹp, chỉ vì hoàn cảnh mà buộc phải thay đổi. Mị đã là một cô gái người Mông trẻ trung, ngây thơ, hồn nhiên trước khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra. Cô được miêu tả có tài thổi sáo, “thổi lá cũng hay như thổi sáo”. Đã có biết bao nhiêu người mê tiếng sáo ấy của Mị mà say đắm, muốn được kết duyên.
Mị cũng là một cô gái bình thường như biết bao cô gái khác, biết yêu, từng yêu và từng được yêu. Cô luôn khao khát đi theo tiếng gọi của tình yêu để nắm lấy hạnh phúc cho mình. Không những thế, Mị còn rất hiếu thảo, thương yêu mẹ cha. Cô chăm chỉ, chịu khó, ý thức mạnh mẽ giá trị của cuộc sống tự do. Vì thế nên Mị đã sẵn sàng làm nương ngô trả nợ thay cho bố, không muốn phải chịu cảnh tù đày, gán nợ.
- Luận điểm 2: Là nạn nhân của những áp bức bất công
Thế nhưng, hoàn cảnh trớ trêu đã dập tắt tương lai tươi sáng của cô gái còn chưa đến tuổi đôi mươi ấy. Mị bị bắt về làm vợ A Sử, con trai nhà thống lí Pá Tra. Khi bị bắt về làm dâu, cô đã bị “cúng trình ma” nhà thống lí. Kể từ đó, kiếp làm con dâu gạt nợ, bị bóc lột sức lao động đã bắt đầu. Số phận của Mị lúc này “không bằng con trâu con ngựa”, “đàn bà trong cái nhà này chỉ biết vùi đầu vào công việc”. Mị đã bị đày đọa nơi địa ngục trần gian với những trận đòn roi, bị đánh, bị phạt, bị trói, … ngày này qua tháng khác, không thể nào vùng vẫy thoát ra.
Đối diện với cuộc sống bị chà đạp ấy, Mị dần trở nên chai sạn với nỗi đau. Nếu có ai đến nhà thống lí, chắc hẳn sẽ thấy một cô gái lúc nào cũng cúi mặt “mặt buồn rười rượi” dù là quay sợi, thái cỏ ngựa, hay làm bất cứ công việc gì. Mị đã không còn quan tâm đến thời gian nữa, gian phòng của cô chỉ có một “lỗ vuông bằng bàn tay, nhìn ra chỉ thấy một màu trăng trắng, không biết là sương hay nắng”. Khi con người đã không còn nhận thức về thời gian, không gian, tức là khi đó đã vô cùng tuyệt vọng, phó mặc cho số phận của mình. Và Mị có lẽ đã sống mãi như thế, cứ lầm lũi “như con rùa nuôi trong xó cửa”. Cô thậm chí còn không muốn tự kết liễu bản thân, cứ sống mãi mà vô định Và bởi vì “ở lâu trong cái khổ Mị quen rồi”, cô gái trẻ trung, hồn nhiên xưa kia như cái xác không hồn, không còn chút thiết tha với cuộc sống này.
- Luận điểm 3: Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Ngỡ tưởng rằng mọi sự đày đọa về cả thể xác lẫn tâm hồn sẽ làm Mị dần chai sạn. Thế nhưng ở sâu trong tâm khảm, Mị vẫn luôn có một sức sống tiềm tàng, mãnh liệt. Trước hết, khi bị rơi vào cảnh làm con dâu gạt nợ, Mị đã có ý định tự tử bằng lá ngón. Lựa chọn cái chết thay vì phải chịu cảnh ngục tù, cô không chấp nhận cuộc sống mất tự do, không thể làm chủ số phận. Đó là sự phản kháng mạnh mẽ, dứt khoát ở một cô gái tưởng chừng yếu đuối, nhỏ bé.
Sức sống tiềm tàng của Mị, sau những năm tháng sống như một con vật, trong đêm hội mùa xuân ở Hồng Ngài đã trỗi dậy mạnh mẽ. Những âm thanh của cuộc sống bên ngoài với tiếng trẻ con chơi quay, tiếng sáo gọi bạn tình như ùa vào tâm trí Mị. Nó đã đánh thức những kỉ niệm trong quá khứ của cô, khiến cô như được hồi sinh. Nghe tiếng hát, tiếng sao, Mị đã lẩm nhẩm lời bài hát. Khi đó, dù chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, tâm hồn cô như đã trở về với thanh xuân tươi đẹp, khao khát tình yêu và hạnh phúc len lỏi trong tâm trí, khiến Mị muốn được tự do. Cô đã ý thức được sự tồn tại của bản thân “thấy phơi phới trở lại”, “Mị còn trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”. Tô Hoài đã sử dụng một loạt các câu độc thoại nội tâm để giúp người đọc thấy được sự hồi sinh diệu kì của nhân vật.
Tiếp theo đó, Tô Hoài đã khắc họa Mị nổi bật lên với tinh thần phản kháng mạnh mẽ. Nếu như trước kia, ánh sáng duy nhất trong căn phòng của cô chỉ là ánh nắng, ánh sương qua ô cửa nhỏ; thì giờ đây Mị đã lấy miếng mỡ để thắp sáng lên căn phòng tối tăm, chật hẹp. Thắp sáng lên căn phòng, cũng chính là thắp lên niềm tin nhỏ bé trong tâm hồn mình. Sau đó, nhân vật đã nổi loạn hơn, muốn được “đi chơi Tết” để có thể chấm dứt sự tù đày và những tháng ngày tẻ nhạt.
Không được đi chơi, thậm chí còn bị trói lại, thế nhưng giờ đây Mị không còn thẫn thờ như mọi lần nữa. Lúc này, tâm trí của cô vẫn lửng lơ theo tiếng sáo, tiếng hát của tình yêu đôi lứa đến những cuộc vui ngoài kia. Trong vô thức, Mị đã vùng dậy, muốn thoát khỏi sự trói buộc, cầm tù ấy. Tâm hồn một khi đã được thức tỉnh, sẽ không bao giờ buông bỏ nữa. Cái khao khát tự do ấy cứ cháy mãi trong trái tim nhân vật, âm ỉ thắp lên hi vọng mãnh liệt được sống, được làm chủ số phận của mình. Nó chỉ trực chờ để có cơ hội bùng lên một cách mạnh mẽ và dứt khoát.
Và sức sống tiềm tàng ấy đã một lần nữa được khơi dậy trong lòng Mị khi thấy A Phủ bị phạt trói đứng. Khi nhìn thấy giọt nước mắt của A Phủ, Mị đã đồng cảm sâu sắc với anh. Cô chợt nhớ đến hoàn cảnh của mình trong quá khứ cũng đã biết bao nhiêu lần phải chịu cảnh đòn roi, tra tấn như vậy. Giờ đây, Mị lại biết thương mình và thương cho kiếp người bị đày đọa “có lẽ ngày mai người kia sẽ chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết.” Và chính suy nghĩ bất bình trước tội ác dã man của bọn thống lí ấy, Mị đã cắt dây cởi trói, giải thoát cho A Phủ. Trong một giây phút, ta ngỡ tưởng Mị sẽ lại phó mặc số phận, sẵn sàng chịu trừng phạt vào ngày mai khi sự việc bại lộ. Thế nhưng cô đã sợ cái chết, sợ phải sống tiếp những ngày ngục tù với nỗi khổ đau dài dặc trong nhà thống lí, Mị đã chạy theo A Phủ, tìm lối thoát vượt ra khỏi cái địa ngục trần gian này. Qua những lần phản kháng từ âm thầm đến mạnh mẽ ấy, ta thấy được một cô gái nhỏ bé nhưng lại có sức sống tiềm tàng, sẵn sàng trỗi dậy, vượt ra khỏi định kiến và những hủ tục trói buộc. Mị đã đứng lên, đạp đổ cả cường quyền lẫn thần quyền của bè lũ thống trị miền núi. Đây chính là vẻ đẹp rất đáng trân trọng của con người trong hoàn cảnh éo le, khắc nghiệt.
Kết bài phân tích nhân vật Mị
Với lối kể chuyện hấp dẫn, hình ảnh thú vị, ngôn ngữ đậm chất đời thường, Tô Hoài đã tái hiện được xã hội rối ren, đầy áp bức lúc bấy giờ. Đồng thời đồng cảm, ngợi ca con người với những phẩm chất đáng trân trọng, luôn vượt lên trên nghịch cảnh để sống, tự do và tìm kiếm hạnh phúc cho riêng mình.
>> Xem thêm: Phân tích tác phẩm Vợ chồng A Phủ chi tiết, dễ hiểu