Hạnh Phúc Của Một Tang Gia là trích trong tác phẩm Số Đỏ rất nổi tiếng mang đến nhiều ý nghĩa. Đây cũng chính là tiếng lòng khinh bỉ xã hội mục rữa, thối nát cùng con người tha hóa thời bấy giờ của tác giả. Hãy cùng phân tích Hạnh Phúc Của Một Tang Gia thông qua các luận điểm rõ ràng để hiểu chi tiết hơn nhé.
Bài mẫu phân tích
Vũ Trọng Phụng là trí thức Tây có tài năng và cá tính. Ông chính là người đã góp phần vào mảng trào phúng của văn học Việt chuyên lên án những hiện thực tối tắm và cái xấu xa của con người ở xã hội đương thời. Trong cuộc đời, ông đã cho ra rất nhiều tác phẩm hay nhưng nổi bật nhất là tiểu thuyết Số Đỏ.
Hạnh Phúc Của Một Tang Gia là đoạn trích từ tiểu thuyết Số Đỏ. Đoạn trích có tên đầy đủ là “Hạnh phúc của một tang gia – Văn Minh nữa cùng nói vào – Một đám ma gương mẫu”. Đây được xem là đoạn cao trào góp phần làm nên thành công của tiểu thuyết.
Để hiểu rõ hơn về giá trị nội dung mà tác phẩm mang đến, hãy cùng đi vào phân tích chi tiết hơn qua các luận điểm chính sau đây.
- Luận điểm 1: Nhan đề độc đáo gây sự tò mò
Chắc hẳn khi đọc tiêu đề “Hạnh phúc của một tang gia”, bất kỳ ai cũng sẽ rất tò mò. Vì sao “tang gia” lại đi kèm với hạnh phúc. Tang gia tức là gia đình có tang sự, có người mất. Theo lý lẽ thông thường thì mọi người đáng ra nên cảm thấy đau buồn. Hơn nữa, chứng kiến khung cảnh ấy, con người sẽ nảy sinh sự tiếc thương với người đã khuất. Thế nhưng, tác phẩm của Vũ Trọng Phụng lại dùng từ hạnh phúc để mô tả. Đám tang nhưng lại là cơ hội cho những con người khoe của. Đây còn là dịp để họ vui vẻ, cười đùa và tổ chức linh đình như ngày hội.
Tiêu đề đối lập gây sự tò mò ngay ban đầu chính là yếu tố gây nên sự cuốn hút của toàn đoạn trích. Qua đó, chúng ta sẽ thấy được tầng lớp thượng lưu hám danh lợi. Con người ở xã hội đương thời dường như đã tha hóa chẳng còn để tâm đến tình người.
- Luận điểm 2: Niềm vui hạnh phúc của những con người trong gia đình khi cụ cố tổ mất
Khi phân tích Hạnh Phúc Của Một Tang Gia, chúng ta sẽ thấy rõ ràng được niềm vui của những người trong gia đình. Cái chết của cụ tổ chính là cái chết của sự ấm ức. Bởi vì, điều này được tất cả các thành viên mong chờ. Trong bối cảnh ấy, tác giả đã đưa vào nhân vật Xuân tóc đỏ như một cách làm nổi bật hơn sự ngang trái. Mặc dù các thành viên đều tỏ ra vô cùng đau xót, gào thét nhưng sự thật không như thế. Bên trong họ là sự vui mừng vì cụ tổ mất để lại gia tài đồ sộ.
Cụ cố Hồng con trai cả thì rất sung sướng. Bởi vì ông cho rằng, cha mất đi chính là cơ hội để bản thân tỏ ra sự già yếu và là người con hiếu thảo lo cho hậu sự. Như vậy, ông sẽ được nhiều người ca ngợi về tình yêu thương cha. Nhân vật này được tác giả khắc họa để chúng ta thấy được sự hám danh vô cùng ngu dốt trong xã hội phong kiến.
Ông Typn và Văn Minh thì lại vui mừng hơn cả vì được quảng cáo hàng của mình vào đám tang của ông nội. Họ muốn đưa nền văn minh Á Âu du nhập vào tầng lớp thượng lưu. Chưa dừng lại ở đó, họ còn muốn trả ơn của Xuân tóc đỏ. Như vậy, họ sẽ bịt miệng được hắn trước những tội ác của bản thân. Bà Văn Minh thì lại vui mừng vì được mặc đồ xô gai tân thời yêu thích. Tất cả những điều này đã cho chúng ta thấy được bản chất của những kẻ vô ơn bạc nghĩa không học thức. Song song với đó là hình ảnh cô Tuyết mặc bộ y phục ngây thơ với “cái áo dài voan mỏng trong có coóc-xê, trông như hở cả nách và nửa vú”. Đám tang là nơi cần phải ăn mặc kín đáo lịch sự thì cô Tuyết lại ăn mặc lố lăng. Cô tỏ ra mình là người hư hỏng, đã mất trinh trắng.
Cậu Tú Tân thì lại vui mừng vì một nguyên nhân khác. Cái máy ảnh đã mua nhưng chưa được dịp dùng. Chính nhờ món đồ này mà chúng ta đã thấy được những hình ảnh kịch hỡm trong đám tang của cụ cố tổ. Trong đó, cậu chính là người đạo diễn khiến cho tình tiết thêm phần lố bịch hơn. Ông Phán thì vui mừng vì nhờ cái sừng mà được hưởng thêm tiền. Còn nhân vật Xuân tóc đỏ thì được nhiều người biết đến hơn. Hơn nữa, hắn lại được tôn trọng hơn nhờ có công trong cái chết của cụ Tổ.
- Luận điểm 3: Cảnh đám ma gương mẫu
Cảnh đám tang theo lẽ thường tình sẽ mang không khí ảm đạm cùng với những nỗi đau buồn âm ỉ. Thế nhưng, trong “Số Đỏ” chúng ta lại thấy cảnh đám tang vô cùng nhốn nháo như lễ hội. Đám ma được tổ chức với đủ các lễ nghi từ Ta đến Tây, Tàu. Đám ma đi đến đâu lại gây huyên náo đến đó khiến cả thành phố trở nên ồn ào. Kèn ta, kèn Tây cùng kèn Tàu thi nhau rộn lên khiến đường phố như ngày hội.
Cảnh đám tang khiến người ta chán ghét hơn khi tiếng khóc xen lẫn những tiếng nói chuyện của người đi đưa đám. Một số người thì thầm về chuyện nhà cửa, con cái. Một số khác lại than thở về sắc đẹp, vóc dáng. Khung cảnh hỗn độn với vẻ mặt chẳng mấy đau thương còn khiến chúng ta cảm tưởng đây là đám rước. Những lời văn bỡn cợt của tác giả đã phần nào khiến cho chúng ta cảm nhận được sự thối nát trong nhân cách của con người thời bấy giờ.
- Luận điểm 4: Cảnh hạ huyệt đầy sự trào phúng
Cảnh hạ huyệt được thể hiện vô cùng bi hài dưới bút pháp trào phúng của tác giả. Đây là lúc mà bộ mặt giả dối của những nhân vật được bóc trần thật sự. Cậu Tú Tân chỉ vì muốn thể hiện tài năng chụp ảnh mà đã nhảy lên hầu hết các ngôi mộ. Cậu đã tự đạo diễn cho chính cuốn phim của mình. Hạ huyệt là lúc chúng ta tạm biệt và mãi xa những người đã khuất. Theo luân thường đạo lý thì lúc này, những người thân nên có một chút thời gian để mặc niệm, tưởng nhớ và nén đau thương. Thế nhưng, cậu Tú Tân lại vì mục đích cá nhân ích kỷ mà chẳng đến ý gì đến tình cảm giữa người với người.
Chưa dừng lại ở đó, cụ cố Hồng thì lại thấy vui mừng chỉ vì được mặc áo xô gai. Ông còn ra sức diễn tròn vai một người con có hiếu bằng cách khóc đến lả người. Chi tiết này càng khiến cho chúng ta cảm thấy khinh bỉ hơn những con người dối trá luôn diễn với cuộc đời của mình. Chưa dừng lại ở đó, cảnh hạ huyệt còn xuất hiện thêm tiếng khóc khiến người ta cười ra nước mắt đó chính là của ông Phán Mọc Sừng. Ông dúi vào tay Xuân tóc đỏ 5 đồng vì đã thuê hắn tố cáo cái sừng nhục nhã của ông. Bởi vì, ông tin rằng ông sẽ được hưởng chút ích lợi lộc nào đó từ gia sản của cụ cố. Cảnh đám tang chính là màn hài kịch thể hiện sự lố lăng, đồi bại, bất hiếu, bất nghĩa của xã hội thượng lưu trước 1945.
- Luận điểm 5: Niềm vui của những người ngoài gia đình cụ Tổ
Không chỉ những người trong gia đình mà ngay cả người dưng cũng cảm thấy vô cùng vui mừng trước đám tang. Cảnh sát Min Đơ và Min Toa giữa lúc không có ai đáng bị phạt thì lại sung sướng cực điểm. Bạn bè của cụ cố Hồng thì được dịp khoe khoang các loại râu ria cùng huy chương. Đám tang lúc này không còn là nơi bày tỏ sự thương tiếc mà nó chính là dịp để những con người kia cười đùa, vui vẻ cùng nhau. Những người khác thì được dịp nhìn thấy vùng nhạy cảm của cô Tuyết nên rất sung sướng.
- Luận điểm 6: Giá trị nghệ thuật
Xây dựng tình huống trào phúng
Thông qua tác phẩm, chúng ta đã thấy được cách xây dựng tình huống trào phúng đặc sắc của tác giả. Mỗi tình huống đã thể hiện rõ rệt mâu thuẫn để khi đọc vào chúng ta cảm nhận sâu sắc hơn hiện thực. Cảnh đồn cảnh sát buồn bã vì chẳng có ai để phạt. Nhà cải cảnh Typn thì lại mắng vợ là đồ lãng mạn vì mặc áo tân thời. Trong đó, cảnh đám tang hạnh phúc chính là tình huống trào phúng độc đắc nhất. Người thân mất nhưng những con người trong gia đình ấy lại cảm thấy hạnh phúc và vui mừng. Họ vui vì được chia tài sản nhưng vẫn cố diễn cho tròn vai những người con cháu có hiếu.
Tương phản trong cách xây dựng nhân vật
Thủ pháp tương phản được tác giả khai thác triệt để thông qua cách xây dựng nhân vật. Ông Văn Minh tùy đã từng đi du học nhưng lại không có nổi một tấm bằng. Ông Typn mặc dù muốn cách tân thời trang nhưng lại cấm vợ mình thay đổi. Hay nhân vật Xuân Tóc Đỏ là lưu manh nhưng lại trở thành “Doctor Xuân”, “Giáo sư quần vợt”,… Những chi tiết tương phản ấy đã phần nào thể hiện rõ hơn về sự thối nát trong nhân cách của con người.
Thủ pháp cường điệu, nói ngược, nói mỉa
Để tạo nên tiếng cười, tác giả dã sử dụng thủ pháp nói mỉa, nói ngược vô cùng linh hoạt. Những từ ngữ này được sàng lọc và lựa chọn nhằm mục đích tạo nên sự đặc sắc cho cốt truyện. Đồng thời, qua đó chúng ta sẽ thấy được cách sống giả dối của con người.
Xây dựng nhân vật sắc sảo đến từng chi tiết
Vũ Trọng Phụng với cái nhìn hiện thực đã xây dựng nhân vật vô cùng chi tiết. Mỗi con người với bản chất được thể hiện đậm nét gây nên tiếng cười cho người đọc. Mặc dù chẳng ai giống ai về tính cách, nghề nghiệp nhưng lại được tác giả thể hiện với những từ ngữ gây cười vô cùng độc đáo. Từ đó, chúng ta sẽ dễ dàng thấy được một mặt của hiện thực xã hội và nhân cách con người lúc bấy giờ.
Lời kết
Phân tích Hạnh Phúc Của Một Tang Gia, chúng ta sẽ thấy rõ cảnh đám tang được miêu tả vô cùng lố lăng. Điều này đã thể hiện rõ sự mục nát của xã hội ngày trước. Đồng thời, qua đó tác giả cũng muốn phê phán những con người bất nhân, giả dối và cả cái xã hội đồi bại lúc bấy giờ.