Phân tích bài thơ Đàn Ghita của Lorca Thanh Thảo sẽ được biết đến một chủ đề thơ ca độc đáo dường như chưa từng được khai thác bởi các thi nhân trước đó. Bài thơ nhuốm màu siêu thực, thể hiện sự đồng cảm của một nhà thơ Việt Nam với một nghệ sĩ người nước ngoài vô cùng độc đáo. Các bạn cùng theo dõi nhé!
Phần mở bài chi tiết
Để phân tích bài thơ Đàn Ghita của Lorca Thanh Thảo được sâu sắc nhất, chúng ta hãy khái quát qua về tiểu sử của tác giả. Nhà thơ Thanh Thảo tên thật là Hồ Thành Công. Ông sinh năm 1946, tại Mộ Đức, Quảng Ngãi. Ông vừa là một thi sĩ, vừa một chiến sĩ. Ông từng tham gia chiến trường miền Nam, sau đó giữ nhiều chức vụ trong Hội nhà văn. Nhà thơ Thanh Thảo được độc giả biết đến qua những trường ca và tập thơ độc đáo viết về thời hậu chiến và chiến tranh như Dấu chân qua trảng cỏ (1980), Những người đi tới biển (1977), Từ một đến một trăm (1988)…Những ngọn sóng mặt trời (1994), Khối vuông ru-bích (1985)…
Phong cách thơ của Thanh Thảo được cảm nhận như là tiếng nói của người trí thức với nhiều trăn trở, suy tư về các vấn đề xã hội và thời đại. Ông quan niệm sáng tác phải bắt nguồn từ cảm nhận sâu sắc của cuộc sống cho nên ông không cho phép lối biểu đạt dễ dãi, mà luôn dùng từ ngữ để thể hiện bề sâu. Qua những tác phẩm của mình, nhà thơ Thanh Thảo ông luôn cố gắng để cách tân thơ ca với xu hướng vào nội tâm với lối biểu đạt tự do, phóng khoáng, không ràng buộ hay khuôn sáo những nhiệp điệu bình thường. Mà ông tạo nên những nhipjt hơ bất thường, mở đường cho một lối thơ phóng khoáng, đem đến hệ thống ngôn từ và thi ảnh mới mẻ.
Một trong những tác phẩm tiêu biểu của Thanh Thảo là tác phẩm Đàn ghi ta của Lorca. Tác phẩm được in trong tập thơ Khối vuông ru-bích (1985). Tác phẩm là bài thơ đặc trưng, tiêu biểu cho phong cách siêu thực, của thi sĩ Thanh Thảo. Tác phẩm bày tỏ sự đồng cảm của tác giả với nghệ sĩ Lorca, một nghệ sĩ tự do nhưng cô đơn và bị chết oan trong sự hiên ngang.
“Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn
(Ph.G. Lorca)
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng
đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc
chàng ném lá bùa cô gái di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt
li-la li-la li-la…”
Phần thân bài chi tiết
Luận điểm 1: Nhan đề và lời đề từ
Phân tích bài thơ Đàn Ghita của Lorca Thanh Thảo trước hết, các bạn cần bình qua về nhan đề của tác phẩm. Có thể nói, đàn ghi ta là niềm tự hào của người Tây Ban Nha. Nó cũng là hình ảnh gắn liền với nghệ sĩ Lorca và những sang tác nghệ thuật bất hủ của ông. Lorca đã dùng tiếng đàn của mình để ca ngợi tự do. Và ông là một nghệ sĩ chân chính.
Lời đề từ là câu nói được tác giả Thanh Thảo trích trong bài thơ “Ghi nhớ của Lorca”. Câu thơ ấy thể hiện sự gắn bó sâu sắc của Lorca với cây đàn, với nghệ thuật đích thực. Đồng thời, qua lời thơ ấy, nghệ sĩ Lorca muốn người đời sau hãy biết vượt qua những thành tựu nghệ thuật vĩ đại của mình để sáng tạo thêm nhiều điều mới mẻ hơn.
Luận điểm 2: Hình ảnh người nghệ sĩ tự do đơn độc Lorca
Ngay từ hai câu thơ đầu, tác giả Thanh Thảo đã miêu tả, gợi mở hình ảnh liên tưởng đến không gian Tây Ban Nha với những văn hóa truyền thống đặc rưng như tiếng đàn truyền thống, những trận đấu bò tót.
“những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt”
Mặc dù nhà thơ Thanh Thảo sử dụng hình ảnh “tiếng đàn” bênh cạnh hình ảnh “bọt nước”, có vẻ không hợp lắm. Nhưng thực chất, điều đó nhấn mạnh tới ý nghĩa nghệ thuật của Lorca đẹp lung linh như bọt nước, thế nhưng điều đó lại bất cứ lúc nào có thể vỡ tan. Và đó cũng chính là số phận ngắn ngủi, đoản mệnh của nghệ sĩ Lorca. Trong khi đó “áo choàng đỏ gắt”, chính là gợi tả tới hình ảnh đấu trường bò tót. Đó cũng chính là cuộc tranh đấu căng thẳng, gay gắt giữa một bên là bọn phát xít độc tài, một bên là khát vọng tự do. Trong cuộc đấu tranh gay gắt ấy, nghệ sĩ Lorca như một người anh hùng vô cùng đơn độc. Ông rất yêu tự do và đã sử dụng nghệ thuật như vũ khú để đấu tranh cho tự do.
“đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn”.
Tiếp đến, nhà thơ Thanh Thảo sử dụng câu thơ với chuỗi âm thanh “li la li la li la”. Câu thơ ấy có thể là âm thanh tiếng đàn ghitar nhưng cũng có thể là hình ảnh của xinh đẹp của những vòng hoa lila (tử đinh hương) trên thảo nguyên Tây Ban Nha.
Luận điểm 3: 12 câu thơ tiếp với cái chết oán khuất và bi phẫn của Lorca
Khi phân tích bài thơ Đàn Ghita của Lorca Thanh Thảo đến đây, chúng ta nhận ra hình ảnh người nghệ sĩ Lorca đang say sưa ca hát với những câu ca ca ngợi sự tự do trên quê hương yêu dấu “Tây Ban Nha/ hát nghêu ngao”. Thế nhưng, điều bất ngờ đã xảy ra, một cái chết kinh hoàng đã ập đến“bỗng kinh hoàng/ áo choàng bê bết đỏ”. Cả đất nước Tây Ban Nha kinh hoàng, đau đớn trước cái chết đầy bi thảm và đột ngột của nghệ sĩ Lorca. Bởi bọn phát xít độc tài ấy đã giết chết một người anh hùng vĩ đại, người nghệ sĩ ấy đã không ngừng đấu tranh cho tự do, cho nền dân chủ của đất nước Tây Ban Nha tươi đẹp. Nhà thơ Thanh Thảo miêu tả hoàn cảnh dẫn đến cái chết của người nghệ sĩ Lorca rất chi tiết. “Lorca bị điệu về bãi bắn/ chàng đi như người mộng du”. Đọc câu thơ, độc giả chợt nhớ đến câu thơ miêu tả chị Võ Thị Sáu trên đường ra bãi bắn, chị vẫn ung dung mỉm cười, vừa ngắt hoa cài lên đầu vừa hát cùng chú chim nhỏ. Còn ở đây, Lorca với dáng vẻ hiên ngang, dù đã cận kề cái chết, nhưng chàng vẫn chỉ hoàn toàn để tâm, say mê với những điều mới mẻ, những cách tân trong nghệ thuật chân chính của mình.
Luận điểm 4: Hình ảnh tiếng ghitar
Nếu như những câu thơ trên, nhà thơ Thanh Thảo nói về cái chết đột ngột kinh hoàng của người anh hùng nghệ sĩ Lorca thì tới những câu thơ tiếp theo, tác giả đã sử dụng phép nghệ thuật ẩn dụ, kết hợp với từ ngữ và hình ảnh độc đáo để chuyển đổi cảm giác sang tiếng đàn ghitar “tiếng ghi – ta nâu/ bầu trời cô gái ấy” Có thể nói, màu nâu ở đây là màu của vỏ đàn, của đất đai quê hương nhưng cũng là sắc màu của làn da, mái tóc, là màu đôi mắt của cô gái. Và câu thơ cũng chính hàm chứa ẩn ý về tình yêu của người nghệ sĩ. Cùng với đó là “tiếng ghi ta lá xanh”, nhấn mạnh về sức sống mãnh liệt, đẹp lunh linh của nghệ thuật nhưng cũng vô cùng mong manh dễ vỡ như bọt nước như cuộc đời người nghệ sĩ. “tiếng ghi ta ròng ròng/ máu chảy”. Không dừng lại đó, nhà thơ còn nhân hóa tiếng ghitar cũng như chảy máu trước cái chết bi thảm, đau đớn của nghệ sĩ Lorca và cũng chính là nghệ thuật tự do chân chính. Qua đó, tác giả bộc lộ sự phẫn uất với chế độ phát xít độc tài và thể hiện sự xót thương trước sự hy sinh với người nghệ sĩ.
Luận điểm 5: Sự vĩnh hằng của nghệ thuật
Phân tích bài thơ Đàn Ghita của Lorca Thanh Thảo đến gần những câu thơ cuối, tác giả như muốn nói, dường như không ai có thể vượt qua được nghệ thuật của Lorca. Dường như không còn ai có thể tiếp bước trên hành trình cách tân nghệ thuật của nghệ sĩ để lại mà để mặc nó mọc hoang “không ai chôn cất … mọc hoang”. Nhưng đồng thời, chúng ta cũng có thể hiểu rằng đó sự bất diệt của nghệ thuật chân chính của Lora. Dù người đã chết nhưng tiếng đàn, nghệ thuật của chàng vẫn phát triển, vẫn sinh sôi. Với những hình ảnh như “giọt nước mắt” thể hiện sự tiếc thương, cùng với “vầng trăng” là niềm tin nghệ thuật. Dù ở nơi tăm tối của cuộc đời thì trong thẳm sâu tâm hồn của người nghệ sĩ, sự trong sáng đẹp đẽ của người nghệ sĩ vẫn soi tỏ cho mọi thế hệ sau. Mặc dù Lorca đã mất “đương chỉ tay đã đứt” nhưng dường như chàng nghệ sĩ ấy chỉ giã từ cuộc đời hữu hạn này để đến với một tthế giới vô hạn nơi xa xôi bằng phương tiện “chiếc ghi ta”, là nghệ thuật mà thôi. Cuối cùng, nhà thơ Thanh Thảo đã “ném lá bùa”, “ném trái tim” để giải thoát tâm hồn cho nghệ sĩ Lorca sau khi chết.
Phần kết bài chi tiết
Phân tích bài thơ Đàn Ghita của Lorca Thanh Thảo độc giả cảm nhận được vẻ đẹp bất diệt của nghệ thuật và người nghệ sĩ chân chính. Dù ở đất nước Tây Ban Nha xa xôi nhưng người đọc vẫn dường như người nghệ sĩ ấy thật gần gũi. Bài thơ đã thành công bởi nghệ thuật thể thơ mới lạ, tự do. Cùng với đó là đậm chất tượng trung siêu thực cùng với kết hợp nhuần nhuyễn giữa thơ ca và âm nhạc cùng với sự kết hợp ngôn từ và các hình ảnh ấn tượng, độc đáo.
Đàn Ghita của Lorca Thanh Thảo thực sự là một bài thơ giàu chất suy tư, thể hiện sự thương cảm trước cái chết bi thảm của Lorca. Đồng thời diễn tả sự phóng túng trong xúc cảm và khát khao trong sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo.