Soạn Kiểm tra phần Tiếng Việt trang 155 -157, sách giáo khoa Ngữ Văn 9 tập 2
Câu 1 (Soạn Kiểm tra phần Tiếng Việt): Tìm khởi ngữ trong câu sau và viết lại thành câu không có khởi ngữ.
“Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!”
(Lê Minh Khuê, Nhưng ngôi sao xa xôi)
Trả lời:
+ Khởi ngữ trong câu trên là “mắt tôi”.
+ Viết lại câu không có khởi ngữ: “Nhìn vào mắt tôi các anh nói rằng: cô có cái nhìn sao mà xa xăm”.
Câu 2 (Soạn Kiểm tra phần Tiếng Việt): Chỉ ra thành phần biệt lập trong những câu sau và giải thích phần ý nghĩa mà nó đem lại cho câu chứa nó.
a) Thật đấy, chuyển này không được Độc lập thì chết củ đi chứ sống làm gì cho nó nhục. (Kim Lân, Làng)
b) Cũng may mà bằng mấy nét vẽ, hoạ sĩ ghi xong lần đầu gương mặt của người thanh niên. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Trả lời:
a) Thành phần biệt lập là: tình thái từ “Thật đấy”.
+ Giải thích: “thật đấy” xuất hiện trong câu nhằm khẳng định, xác nhận điều vừa nói trong câu là đúng.
b) Thành phần biệt lập: tình thái từ “Cũng”
+ Giải thích: dùng để đánh giá điều vừa xảy ra trong câu.
Câu 3 (Soạn Kiểm tra phần Tiếng Việt): Cho biết những từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dưới đây có tác dụng liên kết câu chứa chúng với câu nào. Đó là phép liên kết nào?
Trả lời:
a) Những từ ngữ in đậm “giống – ba – già – ba con – vậy” có tác dụng liên kết câu chứa chúng với câu “Ba không giống cái hình ba chụp với má”.
+ Đó là phép liên kết lặp từ và thế từ.
b) Từ ngữ in đậm “thế là” có tác dụng liên kết với câu “nhà này có mớ cá ngon gớm, chiều tớ phải xin một bát mấy được”.
+ Đó là phép liên kết nối từ trong câu.
Câu 4 (Soạn Kiểm tra phần Tiếng Việt): Chỉ ra phép lặp từ ngữ và phép thế để liên kết cầu trong đoạn trích sau đây:
“- Hoạ sĩ nào cũng đến Sa Pa! Ở đấy tha hồ vẽ. Tôi đi đường này ba mươi hai năm. Trước Cách mạng tháng Tám, tôi chở lên chở về mãi nhiều hoạ sĩ như bác. Hoạ sĩ Tô Ngọc Vân này, hoạ sĩ Hoàng Kiệt này…”
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
Trả lời:
+ Phép lặp từ ngữ là: Họa sĩ – họa sĩ
+ Phép thế là: Sa Pa – ở đấy.
Câu 5 (Soạn Kiểm tra phần Tiếng Việt): Chỉ ra sự liên kết về nội dung, về hình thức giữa các câu trong 1 đoạn văn ở một bài tập làm văn của em.
Trả lời:
+ Đoạn văn: “Truyện ngắn “Làng” của Kim Lân khai thác đề tài tình yêu làng được đặt trong lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến của người nông dân phải rời làng đi tản cư qua diễn biến tâm lý nhân vật ông Hai. Tác giả đã xây dựng thành công tình huống truyện độc đáo, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sinh động bằng một thứ ngôn ngữ mang đậm chất địa phương người nông dân trung du đồng bằng Bắc Bộ.
Tình huống truyện đặc sắc khi ông Hai nghe tin làng Dầu theo giặc từ miệng của những người tản cư dưới xuôi lên. Tình huống ấy đã đẩy câu chuyện vào chỗ thắt nút khi mà ông Hai – một con người vốn yêu làng, luôn khoe và hãnh diện về làng thì nay lại hay tin là theo giặc”.
+ Liên kết về nội dung: xoay quanh chủ đề tình huống truyện độc đáo trong truyện ngắn “Làng” của Kim Lân.
+ Liên kết về hình thức:
– Phép lặp: Kim Lân – tác giả
– Phép thế: Tình huống truyện đặc sắc – tình huống ấy
Câu 6: Đọc truyện cười sau đây và trả lời câu hỏi.
HAI KIỂU ÁO
Có ông quan lớn đến hiệu may để may một cái áo thật sang tiếp khách. Biết quan xưa nay nổi tiếng luồn cúi quan trên, hách dịch với dân, người thợ may bèn hỏi:
– Xin quan lớn cho biết ngài may chiếc áo này đế tiếp ai ạ?
Quan lớn ngạc nhiên:
– Nhà ngươi biết đễ làm gì
Người thợ may đáp:
– Thưa ngài, con hỏi để may cho vừa. Nếu ngài mặc hầu quan trên thì vạt đằng trước phải may ngắn đi dăm tấc, còn nếu ngài mặc để tiếp dân đen thì vạt đằng sau phải may ngắn lại.
Quan ngẫm nghĩ một hồi rồi bảo:
– Thế thì nhà ngươi may cho ta cả hai kiểu.
(Theo Trương Chính – Phong Châu, Tiếng cười dân gian Việt Nam)
Câu hỏi:
a) Câu nào trong những lời đối đáp trên đây chứa hàm ý?
b) Nội dung hàm ý ấy là gì?
c) Người nghe có giải đoán được hàm ý trong câu nói đó không? Chi tiết nào xác nhận điều này?
Trả lời:
a) Câu nói trong những lời đối đáp trên chứa hàm ý là: “Nếu ngài mặc hầu quan trên thì vạt đằng trước phải may ngắn đi dăm tấc, còn nếu ngài mặc để tiếp dân đen thì vạt đằng sau phải may ngắn lại”.
b) Nội dung hàm ý của câu nói trên là quan trên phải cúi đầu luồn cúi quan trên, còn đối với dân đen thì hách dịch, hống hách.
c) Người nghe không giải đoán được hàm ý trong câu nói trên. Chi tiết xác nhận điều này đó là quan ngẫm nghĩ một hồi rồi bảo: “Thế thì nhà ngươi may cho ta cả hai kiểu”.