I. ĐẶC ĐIỂM CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU

Câu 1:  Phân biệt các từ ngữ in đậm với chủ ngữ trong những câu sau về vị trí trong câu và quan hệ với vị ngữ.

a) Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

b) Giàu, tôi cũng giàu rồi.

(Nguyễn Công Hoan, Bước đường cùng)

c) Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp […]

(Phạm Văn Đồng, Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)

Trả lời:

a) Chủ ngữ trong câu cuối “còn anh, anh không ghìm nổi xúc động” là từ “anh” thứ hai sau dấu phẩy, (không phải là từ “anh” đầu tiên).

(b) Giàu, tôi cũng giàu rồi.

Chủ ngữ trong câu này là từ “tôi”. 

(c) Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp […]. 

Chủ ngữ của câu văn này là “chúng ta”.

=> Nhận xét

– Các từ in đậm đứng trước chủ ngữ có vai trò quan trọng trong câu. Nó được sử dụng để nêu đề tài được nói tới trong câu.

– Quan hệ với vị ngữ: các từ ngữ in đậm không phải là chủ ngữ trong câu. Do vậy chúng không có quan hệ gì với thành phần vị ngữ.

Câu 2: Trước các từ ngữ in đậm nói trên, có (hoặc có thể thêm) những quan hệ từ nào?

Trả lời:

Trước các từ ngữ in đậm nói trên, ta có thể thêm các quan hệ từ. Các từ có thể thêm là: “đối với”, “về”, “còn”…

II. LUYỆN TẬP

Câu 1: Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây:

a) Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết sức.

(Kim Lân, Làng)

b) – Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.

(Nam Cao – Lão Hạc)

c) Một mình thì anh bạn trên trạm đỉnh Phan – xi – păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia  mới một mình hơn cháu.                                                                            

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

d) Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

e) Đối với cháu, thật là đột ngột […].                                              

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Trả lời:

Các khởi ngữ trong đề bài trên:

– Câu a): Điều này

– Câu b): Đối với chúng mình

– Câu c): Một mình

– Câu d): Làm khí tượng

– Câu e): Đối với cháu

Câu 2. Hãy viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần được in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ thì:

a) Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.

b) Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được.

Trả lời:

Câu a): Làm bài thì anh ấy cẩn thận lắm.

Hoặc: Làm bài, anh ấy cẩn thận lắm.

Câu b): Hiểu thì tôi hiểu rồi, nhưng giải thì tôi chưa giải được.